Nhau bong non: Hiểm họa sản khoa đe dọa tính mạng mẹ và bé

Nhau bong non là một trong những biến chứng thai kỳ nguy hiểm nhất, có thể khiến mẹ và thai nhi tử vong nếu không được xử trí kịp thời. Đây là tình trạng bánh nhau bong sớm khỏi thành tử cung trước khi em bé được sinh ra — đồng nghĩa với việc dòng máu nuôi dưỡng thai nhi bị cắt đứt.

1. Hiểu đúng về nhau bong non

Theo y học, nhau bong non là một cấp cứu sản khoa đặc biệt nghiêm trọng, xảy ra khi các mạch máu liên kết giữa bánh nhau và tử cung bị tổn thương. Lúc này, máu chảy vào khoảng trống giữa nhau thai và tử cung tạo thành khối máu tụ, làm bánh nhau tách dần ra.

Tình trạng này chiếm khoảng 0,6 – 1% số ca mang thai, nhưng lại gây ra 10 – 15% trường hợp tử vong thai nhi trong ba tháng cuối thai kỳ. Càng bong sớm, nguy cơ mất máu và tử vong mẹ – con càng lớn.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã – giảng viên Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh, nhau bong non diễn tiến rất nhanh. Khi có dấu hiệu bất thường như đau bụng dữ dội, chảy máu âm đạo hoặc thai ít cử động, thai phụ phải đến ngay bệnh viện. Việc trì hoãn vài phút cũng có thể đánh đổi bằng tính mạng của cả mẹ và bé.

2. Triệu chứng cảnh báo nguy hiểm

Bệnh thường khởi phát đột ngột với cảm giác đau bụng dữ dội, bụng co cứng như gỗ, kèm theo chảy máu âm đạo màu sẫm. Tuy nhiên, lượng máu chảy ra ngoài không phản ánh đúng mức độ mất máu trong cơ thể.

Sản phụ có thể rơi vào trạng thái choáng, mệt lả, da tái nhợt, mạch nhanh, huyết áp giảm. Khi sờ, tử cung co cứng liên tục và cao dần. Thai nhi có dấu hiệu suy thai hoặc tim thai mất hoàn toàn nếu bánh nhau bong rộng.

Các nghiên cứu cũng cho thấy, hơn 60% ca nhau bong non có biểu hiện tiền sản giật — đặc biệt ở phụ nữ tăng huyết áp thai kỳ hoặc phù, có protein trong nước tiểu.

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Y học vẫn chưa xác định nguyên nhân chính xác, nhưng mọi yếu tố gây tổn thương mạch máu ở vùng rau bám đều có thể dẫn đến nhau bong non.

Các yếu tố thường gặp gồm: chấn thương vùng bụng (tai nạn, té ngã, va đập), hút thuốc lá, sử dụng chất kích thích, thiếu acid folic, tăng huyết áp thai kỳ, hoặc tuổi mẹ trên 40.

Ngoài ra, vỡ ối sớm, đa thai, đái tháo đường thai kỳ cũng làm tử cung căng giãn đột ngột, tăng nguy cơ bong nhau.

Tất cả những yếu tố này đều ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe Mẹ và Bé, đòi hỏi thai phụ phải được quản lý thai kỳ cẩn thận và khám thai định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

4. Chẩn đoán và điều trị kịp thời

Chẩn đoán dựa trên khai thác tiền sử, siêu âm, xét nghiệm máu và theo dõi tim thai. Hình ảnh khối máu tụ sau nhau trên siêu âm là dấu hiệu đặc trưng giúp bác sĩ xác định tình trạng bệnh.

Phác đồ điều trị phụ thuộc vào mức độ bong nhau.

• Ở thể nhẹ, bác sĩ có thể theo dõi sát và thúc đẩy sinh thường.

• Ở thể trung bình và nặng, mổ lấy thai cấp cứu là giải pháp duy nhất nhằm cứu cả mẹ và con.

• Trong những trường hợp mất máu nhiều hoặc rối loạn đông máu, sản phụ cần được hồi sức tích cực, truyền máu và điều trị chống sốc.

Theo các giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, điều quan trọng là phải xử trí càng sớm càng tốt. Mỗi phút chậm trễ, lượng oxy truyền cho thai nhi càng giảm. Ngoài ra, thai phụ nên chăm sóc tiền thai kỹ lưỡng, kiểm soát huyết áp và bổ sung dinh dưỡng đầy đủ để phòng ngừa nguy cơ bong nhau.

5. Phòng ngừa nhau bong non: Bắt đầu từ giáo dục thai sản

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Thai phụ nên khám thai định kỳ, đặc biệt trong 3 tháng cuối để phát hiện sớm các dấu hiệu nguy cơ. Đồng thời, cần duy trì lối sống lành mạnh, tránh hút thuốc, không mang vác nặng, ngủ nghỉ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng.

Giáo dục sức khỏe sinh sản trong cộng đồng, đặc biệt cho những phụ nữ chuẩn bị làm mẹ, là yếu tố then chốt trong giáo dục trẻ thơ hiện đại — giúp người mẹ có đủ kiến thức chăm sóc bản thân và thai nhi an toàn.

Nhau bong non là biến chứng nguy hiểm hàng đầu trong thai kỳ, có thể cướp đi tính mạng mẹ và con trong vài phút nếu không được xử trí đúng cách. Vì vậy, mỗi phụ nữ mang thai cần quan tâm đến sức khỏe Mẹ và Bé, chủ động khám thai định kỳ, tuân thủ hướng dẫn y tế và không chủ quan trước bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.