U hạt rốn ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả
U hạt rốn là một trong những bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh, xuất hiện sau khi cuống rốn rụng. Tình trạng này thường lành tính, nhưng nếu chăm sóc không đúng cách, rốn trẻ có thể bị nhiễm trùng, rỉ dịch kéo dài, thậm chí hình thành áp xe nguy hiểm.
U hạt rốn là gì?
U hạt rốn (hay polyp rốn, nụ hạt rốn) là mô hạt phát triển quá mức trong quá trình lành thương tại vị trí rốn sau khi cuống rốn rụng. Khối u này thường mềm, có màu hồng hoặc đỏ, hơi ẩm, không gây đau cho trẻ. Thành phần chủ yếu của khối u gồm mạch máu nhỏ, tế bào viêm và nguyên bào sợi – hoàn toàn không có dây thần kinh nên khi chạm vào, trẻ thường không đau.
Theo TS. Nguyễn Xuân Xã – Giảng viên nhóm ngành sức khỏe Trường Đại học Lương Thế Vinh, hiện tượng này tuy không phổ biến nhưng cũng không hiếm gặp: “Cứ khoảng 500 trẻ sơ sinh thì có 1 trẻ bị u hạt rốn. Phần lớn là lành tính, song nếu không được xử lý đúng, u hạt có thể trở thành ổ nhiễm khuẩn gây biến chứng toàn thân”.
Nguyên nhân hình thành u hạt rốn
Nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng sự xuất hiện của u hạt rốn có thể liên quan đến quá trình rụng cuống rốn chậm hoặc viêm nhiễm kéo dài ở chân rốn. Khi mô viêm phát triển quá mức, cơ thể hình thành khối hạt nhằm lấp đầy vùng tổn thương.
Giảng viên Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ thêm: “Rốn là nơi rất dễ ẩm ướt và tiếp xúc với vi khuẩn. Nếu phụ huynh vệ sinh không đúng cách, để nước hoặc xà phòng đọng lại, vùng rốn sẽ viêm và mô hạt phát triển quá mức”.
Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết
U hạt rốn thường xuất hiện sau khi cuống rốn rụng, với biểu hiện điển hình là một khối mô nhỏ, mềm, ẩm ướt, có màu hồng tươi hoặc đỏ, đường kính từ 3–10 mm. Rốn trẻ thường xuyên ẩm, có thể rỉ dịch vàng nhạt hoặc trong suốt, đôi khi đóng vảy.
Nếu không được vệ sinh kỹ, vùng da quanh rốn có thể sưng đỏ, tấy nhẹ. Dù không gây đau, nhưng tình trạng này kéo dài dễ dẫn đến nhiễm khuẩn rốn, khiến trẻ khó chịu, quấy khóc, kém bú.
Cha mẹ nên lưu ý, nếu thấy rốn con rỉ dịch hơn 7 ngày sau khi rụng cuống, có mùi lạ hoặc xuất hiện mô thịt nhỏ nhô lên, đó rất có thể là dấu hiệu của u hạt rốn.
Cách chẩn đoán u hạt rốn ở trẻ sơ sinh
Thông thường, bác sĩ có thể xác định u hạt rốn chỉ qua thăm khám lâm sàng. Với các trường hợp nghi ngờ dị tật bẩm sinh đi kèm, trẻ sẽ được chỉ định siêu âm bụng để kiểm tra cấu trúc ổ bụng, ống niệu – rốn hoặc ống noãn hoàng.
Phương pháp điều trị u hạt rốn
Tùy mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Hiện có bốn phương pháp phổ biến:
Chấm bạc nitrat
Đây là cách điều trị được áp dụng nhiều nhất. Bạc nitrat giúp làm teo mô hạt bằng phản ứng đốt hóa học, khối u sẽ dần co nhỏ và biến mất. Thủ thuật đơn giản, không đau và có thể thực hiện ngay tại phòng khám.
Thắt cuống u hạt
Với trường hợp khối u có cuống, bác sĩ sẽ dùng chỉ y tế chuyên dụng thắt chặt đáy u. Sau khoảng 7–14 ngày, khối hạt sẽ tự rụng. Phương pháp này ít gây tổn thương, tuy nhiên không áp dụng với u hạt có đáy rộng hoặc dễ chảy máu.
Đốt điện hoặc đốt laser
Dùng năng lượng nhiệt để phá hủy mô hạt, phù hợp với u lớn hoặc tái phát sau điều trị. Trẻ sẽ được gây tê tại chỗ, thủ thuật nhanh, an toàn và hạn chế tái phát.
Phẫu thuật
Chỉ định trong các trường hợp đặc biệt, khi nghi ngờ có dị tật ống niệu – rốn hoặc khối u ăn sâu. Sau phẫu thuật, trẻ hồi phục nhanh, hầu như không để lại sẹo.
Chăm sóc trẻ bị u hạt rốn
Sau khi điều trị, cha mẹ cần vệ sinh rốn cho trẻ hằng ngày bằng nước muối sinh lý, lau nhẹ bằng tăm bông vô trùng và giữ vùng rốn luôn khô thoáng. Không nên băng kín hay đắp thuốc dân gian vì có thể làm rốn ẩm và nhiễm khuẩn.
Khi tắm, tránh để trẻ ngâm mình quá lâu. Tã và quần áo cần được chọn loại mềm, thoáng khí, không cọ sát vùng rốn. Bất kỳ dấu hiệu nào như sưng đỏ, rỉ dịch, chảy máu hoặc có mùi hôi, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra ngay.
Phụ huynh tuyệt đối không tự ý chấm thuốc, đốt u hạt hay dùng lá cây. Trẻ sơ sinh có làn da cực kỳ nhạy cảm, việc xử lý sai có thể khiến vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng huyết – biến chứng rất nguy hiểm.
Biến chứng có thể gặp
Mặc dù đa số trường hợp lành tính, u hạt rốn không điều trị đúng vẫn có thể gây ra:
- Nhiễm trùng rốn: Dịch ẩm kéo dài tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển.
- Viêm mô tế bào vùng rốn: Vi khuẩn lan sâu vào mô dưới da, gây sưng, đau, thậm chí sốt cao.
- Áp xe quanh rốn: Khi viêm nặng, mủ có thể tích tụ quanh rốn, cần được dẫn lưu và dùng kháng sinh.
Cách phòng ngừa u hạt rốn ở trẻ sơ sinh
Phòng bệnh hiệu quả nhất là vệ sinh rốn đúng cách. Trước và sau khi vệ sinh, cha mẹ nên rửa tay sạch, dùng bông gòn hoặc tăm bông thấm nước muối sinh lý lau nhẹ vùng rốn 1–2 lần/ngày, để rốn khô tự nhiên. Không băng kín rốn, không cho tã che lên rốn, và tuyệt đối không đắp bột, lá cây hay dầu gió lên vùng này.
Theo TS. Nguyễn Xuân Xã: “Chăm sóc rốn đúng cách không chỉ giúp phòng ngừa u hạt rốn mà còn giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng rốn, bảo vệ sức khỏe toàn thân cho trẻ trong những ngày đầu đời”.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
Nếu rốn trẻ sau khi rụng cuống xuất hiện khối hồng nhỏ, rỉ dịch, có mùi hôi hoặc sưng đỏ, cha mẹ cần đưa trẻ đến khám ngay. Ngoài ra, khi trẻ sốt, bỏ bú, quấy khóc nhiều hoặc mệt lả, đây có thể là dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân, cần được cấp cứu kịp thời.
U hạt rốn ở trẻ sơ sinh tuy không phải là bệnh lý nghiêm trọng nhưng cần được phát hiện và điều trị đúng cách. Vệ sinh rốn sạch, khô, tránh tự ý dùng thuốc hoặc phương pháp dân gian là chìa khóa giúp phòng ngừa hiệu quả. Khi thấy bất kỳ bất thường nào tại rốn, cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ chuyên khoa hướng dẫn chăm sóc và điều trị phù hợp, đảm bảo an toàn cho trẻ ngay từ những ngày đầu đời.
