Nhận diện sớm rối loạn sắc tố da ở trẻ em để bảo vệ sức khỏe Mẹ và Bé

Rối loạn sắc tố da ở trẻ em là tình trạng da xuất hiện những vùng sẫm màu hoặc nhạt màu bất thường do thay đổi trong quá trình sản xuất và phân bố melanin. Đây là vấn đề thường gặp trong nhóm bệnh Da liễu nhi, không quá nguy hiểm nhưng ảnh hưởng đáng kể tới thẩm mỹ và tâm lý trẻ. 

Theo TS. Nguyễn Xuân Xã – giảng viên nhóm ngành sức khỏe Trường Đại học Lương Thế Vinh, làn da trẻ nhỏ phản ánh rất rõ các vấn đề sức khỏe bên trong cơ thể. Khi da đổi màu kéo dài hoặc lan rộng, phụ huynh không nên xem nhẹ mà cần đưa trẻ đi thăm khám tại chuyên khoa Da liễu để tìm ra nguyên nhân chính xác.

Các dạng rối loạn sắc tố da thường gặp

Tăng sắc tố là tình trạng da trở nên sẫm màu hơn bình thường, thường xuất hiện sau viêm da, côn trùng đốt hoặc chấn thương khiến da tăng sản xuất sắc tố để tự bảo vệ. Những tổn thương này tuy lành tính nhưng tồn tại lâu và rõ nét hơn ở trẻ có làn da sáng.

Giảm hoặc mất sắc tố lại là câu chuyện hoàn toàn khác. Lúc này, tế bào hắc tố hoạt động kém hoặc bị phá hủy khiến da xuất hiện các vùng trắng loang lổ. Bạch biến là ví dụ điển hình, tổn thương đối xứng và có thể lan dần theo thời gian, ảnh hưởng lớn đến ngoại hình của trẻ. Một số trẻ giảm sắc tố bẩm sinh như bạch tạng thường kèm theo nhạy cảm ánh sáng và giảm thị lực, ảnh hưởng sâu đến cuộc sống và học tập.

Ngoài ra, trên cùng cơ thể trẻ có thể xuất hiện cả vùng da sẫm lẫn vùng da nhạt màu, tạo nên bức tranh lâm sàng phức tạp hơn, thường liên quan đến rối loạn chuyển hóa hoặc bệnh hệ thống cần theo dõi sát.

Nguyên nhân không chỉ từ ánh nắng

Yếu tố bẩm sinh như bạch tạng hoặc bớt sắc tố bẩm sinh thường biểu hiện ngay từ sớm và kéo dài suốt đời. Tuy nhiên, rối loạn sắc tố da ở trẻ em mắc phải lại phổ biến hơn nhiều và đa dạng về nguyên nhân. Trẻ từng bị chàm, viêm da cơ địa, bỏng hoặc cào gãi mạnh đều có thể để lại dấu vết tăng hoặc giảm sắc tố sau phục hồi. Lang ben do nấm men cũng là nguyên nhân quen thuộc ở những bé ra nhiều mồ hôi. Một số trường hợp lại xuất phát từ bệnh tự miễn như bạch biến hoặc do thiếu hụt vi chất như kẽm, vitamin B12. Các bệnh hệ thống như suy giáp, suy tuyến thượng thận cũng có thể khiến da trẻ đổi màu dai dẳng nếu không được điều trị.

Giảng viên Cao đẳng Dược Sài Gòn nhấn mạnh rằng, rối loạn sắc tố không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn có thể là “tín hiệu báo động” của cơ thể. Phụ huynh tuyệt đối không nên tự ý bôi thuốc mạnh hay dùng các mẹo không rõ nguồn gốc vì điều đó có thể làm tổn thương da nặng hơn.

Có đáng lo ngại hay không?

Phần lớn các rối loạn sắc tố ở trẻ không đe dọa sức khỏe ngay lập tức. Tuy nhiên, nếu tổn thương xuất hiện ở vùng da lộ ra ngoài như mặt và tay, trẻ có thể tự ti, ảnh hưởng đến giao tiếp xã hội và sự phát triển tâm lý.

Một số bệnh như bạch tạng hoặc bạch biến có xu hướng gia tăng theo thời gian. Đây là lý do chuyên gia khuyến nghị phụ huynh cần quan sát sát sao và theo dõi sự tiến triển của tổn thương, tránh để bỏ lỡ giai đoạn điều trị hiệu quả.

TS. Nguyễn Xuân Xã khuyến cáo phụ huynh nên đưa trẻ đi khám nếu tổn thương kéo dài trên 8 tuần mà không cải thiện, hoặc đi kèm các dấu hiệu như rụng tóc, ngứa nhiều, bong vảy hay mệt mỏi kéo dài.

Điều trị và chăm sóc: an toàn, kiên trì và đúng chuyên môn

Điều trị rối loạn sắc tố da ở trẻ em luôn cần dựa trên nguyên nhân và mức độ bệnh. Với trẻ tăng sắc tố sau viêm, chăm sóc và bảo vệ làn da đúng cách sẽ giúp da dần trở lại bình thường. Với trẻ giảm sắc tố bẩm sinh hoặc mất sắc tố do tự miễn, việc kiểm soát bệnh và phục hồi sắc tố sẽ cần thời gian dài hơn.

Bác sĩ Da liễu có thể chỉ định thuốc bôi điều hòa miễn dịch tại chỗ, dưỡng ẩm chuyên sâu hoặc quang trị liệu UVB dải hẹp đối với những tổn thương lan rộng. Các công nghệ can thiệp sâu như laser hoặc ghép tế bào hắc tố chỉ nên áp dụng tại bệnh viện uy tín và khi trẻ đủ tuổi, đủ điều kiện sức khỏe.

Bên cạnh điều trị, việc chăm sóc da hằng ngày đóng vai trò quyết định. Da trẻ em nhạy cảm, dễ bị viêm khi tiếp xúc xà phòng mạnh, ánh nắng trực tiếp quá lâu hoặc ma sát từ quần áo dày, bí. Đó là lý do phòng bệnh luôn quan trọng không kém chữa bệnh.

Cha mẹ nên bảo vệ da trẻ khi ra ngoài bằng áo dài tay, mũ rộng và sử dụng kem chống nắng phù hợp. Dinh dưỡng cân bằng đầy đủ kẽm, vitamin B12 và omega-3 sẽ hỗ trợ da khỏe mạnh từ bên trong. Tắm bằng nước ấm vừa phải, hạn chế gãi cào và duy trì độ ẩm giúp giảm nguy cơ để lại dấu vết sau viêm.

Rối loạn sắc tố da ở trẻ em không chỉ là câu chuyện màu sắc da. Đó là tấm gương phản chiếu sức khỏe tổng thể, là dấu hiệu giúp cha mẹ phát hiện sớm những vấn đề tiềm ẩn. Khi chăm sóc da cho trẻ đúng cách và thăm khám kịp thời, trẻ sẽ tự tin hơn trong cuộc sống, đồng thời hạn chế tối đa các biến chứng y khoa có thể xảy ra.

Sự đồng hành chủ động của phụ huynh chính là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe Mẹ và Bé hôm nay và tương lai.