Các lỗi thường gặp của cha mẹ khi bổ sung dinh dưỡng cho trẻ
Tránh sử dụng thực phẩm quá giàu đạm, thiếu rau xanh trong chế biến món ăn và không cung cấp đủ dầu mỡ cho trẻ khi thực hiện bữa ăn bổ sung.
Theo Khuyến nghị dinh dưỡng trong 1000 ngày vàng của Viện Dinh dưỡng, ăn bổ sung nghĩa là cung cấp thêm thức ăn ngoài sữa mẹ. Các thức ăn và chất lỏng bổ sung này được gọi là thức ăn bổ sung vì chúng bổ sung cho sữa mẹ, chứ không thay thế hoàn toàn để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng. Thức ăn bổ sung cần phải giàu dinh dưỡng và đủ số lượng để hỗ trợ sự phát triển của trẻ. Dưới đây là một số lỗi phổ biến thường gặp được chuyên mục Nuôi con khỏe cập nhật và chia sẻ:
Không phải ăn càng nhiều chất béo càng tốt
Theo Tháp dinh dưỡng của Viện Dinh Dưỡng quốc gia, mỗi bữa ăn của trẻ cần chứa đủ 4 nhóm thực phẩm: tinh bột (chủ yếu từ các loại ngũ cốc), chất béo, chất đạm và vitamin – khoáng chất. Trong đó, chất béo (bao gồm dầu thực vật và mỡ động vật) đóng vai trò trong việc cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động và duy trì sự sống.
Thực đơn ăn dặm của trẻ cần đầy đủ các nhóm chất.
Theo Viện Dinh Dưỡng, chất béo có vai trò quan trọng như một nguồn dự trữ năng lượng. Nó cũng tham gia vào cấu trúc của tất cả các mô và màng tế bào trong cơ thể, hỗ trợ việc hình thành mô mỡ có chức năng điều hòa nhiệt độ cơ thể. Chất béo tham gia vào nhiều phản ứng sinh học quan trọng và là thành phần quan trọng trong việc sản xuất hormone như testosterone, estrogen (hormone giới tính), acid mật, và là thành phần của các màng lọc tế bào. Chất béo có trong dầu ăn làm vai trò trung gian trong việc vận chuyển các phần tử dinh dưỡng và đồng thời hoà tan các loại vitamin như A, D, E, K… giúp ruột hấp thụ chúng một cách hiệu quả. Vì vậy, chất béo đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ ở mọi giai đoạn, từ thời kỳ bào thai, ăn dặm đến khi trẻ 8 tuổi, và đặc biệt cần thiết cho trẻ nhỏ tuổi hơn với nhu cầu cao về chất béo.
Thực tế, có nhiều bậc cha mẹ có quan niệm không chính xác rằng việc cho trẻ ăn nhiều chất đạm sẽ giúp trẻ phát triển tốt hơn. Một sai lầm phổ biến là chỉ cho trẻ ăn thức ăn có nhiều nước, như nước thịt (mà không cho ăn thực phẩm cố định, lo sợ trẻ sẽ bị hóc) hoặc nước xương hầm. Nhiều người cha mẹ không biết tận dụng các nguồn chất đạm đa dạng khác ngoài thịt, cá, và thường tránh cho trẻ ăn những loại thực phẩm như trứng vì sợ trẻ sẽ bị no quá, tôm và cua vì lo sợ trẻ có thể bị dị ứng hoặc tiêu chảy. Họ cũng thường không biết cách sử dụng các loại thực phẩm thực vật như đậu đỗ, lạc, và vừng, mặc dù chúng là nguồn chất đạm có giá thành rẻ và rất tốt cho sức khỏe.
Hạn chế sử dụng dầu mỡ trong khẩu phần ăn của trẻ
Thói quen ít sử dụng dầu mỡ cho trẻ thường phổ biến, vì mọi người nghĩ rằng dầu mỡ khó tiêu hóa và có thể gây tiêu chảy. Tuy nhiên, thực tế là dầu mỡ rất cần thiết cho sự phát triển của trẻ ở độ tuổi này.
Dầu ăn cho bé ăn dặm có thể là dầu thực vật hoặc dầu cá và thuộc nhóm thực phẩm cung cấp chất béo cần thiết cho cơ thể, bên cạnh các sản phẩm như mỡ, bơ, phô mai. Dầu ăn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng cho trẻ, hỗ trợ hình thành mô mỡ có chức năng điều hòa nhiệt độ, và cải thiện quá trình hấp thụ các vitamin quan trọng cho cơ thể. Với những vai trò quan trọng như vậy, dầu ăn không thể thiếu trong khẩu phần ăn của trẻ.
Dược sĩ, Cao đẳng Dược cho biết mỗi gram dầu cung cấp 9 kilo-calories (kcal), do đó, dầu ăn là một phần quan trọng của khẩu phần ăn của trẻ. Nếu trẻ dưới 6 tháng tuổi, việc ăn mẹ hoàn toàn cung cấp 50% năng lượng từ chất béo, và khi trẻ bắt đầu ăn dặm, cân nhắc về chất lượng chất béo trong khẩu phần ăn của trẻ vẫn quan trọng, cần đảm bảo khoảng 40-45%. Đối với trẻ dưới 1 tuổi, cần đảm bảo rằng hàm lượng năng lượng từ chất béo cung cấp trên 40%, trong khi đối với trẻ 1 tuổi, tổng hàm lượng chất béo trong khẩu phần ăn cần cung cấp khoảng 30-35% năng lượng.
Trong những năm đầu đời, trẻ phát triển nhanh về cả thể chất và tinh thần. Do đó, thiếu hụt chất dinh dưỡng chất béo trong khẩu phần hàng ngày có thể ảnh hưởng đến hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là hệ thần kinh.
Không bổ sung rau xanh vào khẩu phần ăn của trẻ
Khi chuẩn bị đồ ăn cho trẻ dặm, thường có trường hợp bà mẹ chỉ sử dụng nước luộc rau, thậm chí cả củ như khoai tây, cà rốt, cũng chỉ lấy nước ninh để pha bột cho bé. Một số bà mẹ có quan niệm sai lầm rằng trẻ không thích ăn rau và sợ rằng việc cho trẻ ăn rau sẽ gây rối loạn tiêu hóa.
Trẻ cần được bổ sung rau xanh trong chế độ ăn dặm.
Thực tế, rau củ là một trong những loại thực phẩm tươi ngon và có lợi cho sức khỏe nhất. Chúng chứa nhiều chất xơ giúp duy trì hệ tiêu hóa của trẻ khỏe mạnh, ngăn ngừa táo bón và thúc đẩy sự phát triển cơ quan tim mạch. Ngoài ra, chúng còn giúp ngăn ngừa nguy cơ tăng cân, cung cấp nước, và cung cấp các khoáng chất quan trọng như vitamin A, vitamin C, kali, và sắt..
Khi cho trẻ ăn rau, một số ba mẹ lo lắng về nitrat, một hợp chất có thể tồn tại trong một số loại rau củ. Nitrat có thể gây methemoglobin huyết, khiến da trẻ màu xanh lam. Nếu trẻ có triệu chứng này, cần đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa ngay lập tức. Các loại rau củ có hàm lượng nitrat cao bao gồm cà rốt, rau bina, và củ dền.
Cho trẻ ăn cơm quá sớm
Chuyên gia dinh dưỡng, giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM chia sẻ – mặc dù một số cha mẹ nghĩ rằng ăn cơm sớm sẽ làm trẻ cứng cáp và biết đi sớm, nhưng thực tế, việc này có thể gây căng thẳng cho hệ tiêu hóa của trẻ. Đồng thời, sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng quan trọng cho trẻ trong hai năm đầu đời. Cho trẻ ăn cơm sớm có thể làm giảm lượng sữa mà trẻ cần, gây nguy cơ suy dinh dưỡng. Thế nên, việc cho trẻ ăn cơm quá sớm có thể gây suy dinh dưỡng và là một nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này.
Theo các chuyên gia tại Viện Dinh dưỡng, khi trẻ tròn 6 tháng tuổi và bắt đầu ăn bổ sung, hệ tiêu hóa của bé cần thời gian để thích nghi với thức ăn. Trẻ cần học cách nhai, đảo thức ăn trong miệng và nuốt. Vì vậy, bạn nên bắt đầu với 2-3 thìa nhỏ thức ăn, 2 lần mỗi ngày trong vài ba ngày (không nên kéo dài quá 1 tuần). Sau đó, tăng dần lượng thức ăn và tùy chỉnh theo độ tuổi của bé.
Đảm bảo rằng bữa ăn của bé đa dạng, cung cấp đủ 4 nhóm thức phẩm: tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Cân nhắc về vệ sinh ăn uống và chế biến thức ăn cho bé, sử dụng thực phẩm tươi và nước sạch. Luôn đảm bảo rửa sạch dụng cụ và tay trước khi nấu ăn và cho bé ăn. Đặt thức ăn cho bé trong đồ đựng sạch sẽ.
