Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc đúng cách

Căn bệnh viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh là nỗi lo thường trực của nhiều bậc cha mẹ, đặc biệt trong thời điểm giao mùa. Nếu không phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh là gì?

Viêm đường hô hấp cấp là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại mũi, họng, thanh quản hoặc phế quản của trẻ do virus, vi khuẩn hoặc nấm gây ra. Trẻ sơ sinh với hệ diễn dịch non yếu rất dễ mắc bệnh, đặc biệt khi thời tiết thay đổi hoặc môi trường sống thiếu vệ sinh.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã – giảng viên Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh, bệnh viêm đường hô hấp cấp ở trẻ nhỏ không chỉ là vấn đề điều trị đơn thuần, mà còn liên quan đến giáo dục sức khỏe sớm cho trẻ thơ.

Cha mẹ cần hiểu rằng việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ đúng cách trong những năm đầu đời chính là nền tảng của sức khỏe lâu dài. Trẻ được bú mẹ, giữ ấm đầy đủ và sống trong môi trường trong lành sẽ có sức đề kháng tốt hơn, giảm đáng kể nguy cơ viêm đường hô hấp.

Nguyên nhân gây bệnh ở trẻ sơ sinh

Các tác nhân phổ biến bao gồm virus cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV), adenovirus, vi khuẩn phế cầu, liên cầu, Haemophilus influenzae hoặc nấm.

Ngoài ra, các yếu tố như sinh non, suy dinh dưỡng, thiếu vitamin A, môi trường ẩm thấp, ô nhiễm, khói thuốc và khói bếp đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Trẻ sơ sinh sống trong môi trường khép kín, ít lưu thông không khí dễ bị tái nhiễm nhiều lần, khiến hệ hô hấp chưa hoàn thiện phải chịu áp lực lớn.

Dấu hiệu nhận biết viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh

Ở giai đoạn đầu, trẻ thường có biểu hiện sốt nhẹ, ho, chảy nước mũi, thở khò khè. Khi bệnh trở nặng, trẻ dễ mệt mỏi, bỏ bú, thở nhanh hoặc rút lõm lồng ngực.

Một số trường hợp có thể kèm theo nôn, tiêu chảy, hoặc tím tái đầu chi – dấu hiệu cảnh báo biến chứng nguy hiểm cần đưa đi bệnh viện ngay.

Điều trị viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh tuyệt đối không nên điều trị tại nhà. Việc sử dụng thuốc kháng sinh, siro ho hay thuốc hạ sốt phải được bác sĩ kê đơn.

Điều trị chủ yếu tập trung vào việc làm thông thoáng đường thở, giảm ho, hạ sốt, cung cấp đủ nước và dinh dưỡng cho trẻ.

Theo giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, việc điều trị cần thận trọng và khoa học. Các bậc phụ huynh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc dân gian hay kháng sinh cho trẻ sơ sinh. Nguyên tắc vàng trong chăm sóc sức khỏe Mẹ và Bé là phải tuân thủ hướng dẫn y khoa, giữ môi trường sống sạch sẽ, nhiệt độ ổn định và theo dõi sát sao từng triệu chứng.

Ngoài ra, trẻ cần được bú mẹ đầy đủ để bổ sung kháng thể tự nhiên, giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh.

Cách chăm sóc và phòng ngừa hiệu quả

Chăm sóc trẻ đúng cách sẽ giúp rút ngắn thời gian điều trị, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ tái phát. Một số lưu ý quan trọng gồm:

• Vệ sinh mũi họng: Dùng nước muối sinh lý để làm sạch dịch mũi, giúp trẻ dễ thở hơn. Không nên nhỏ tỏi hay dung dịch lạ vào mũi trẻ.
• Giữ ấm cơ thể: Giữ nhiệt độ phòng ổn định, tránh gió lùa trực tiếp.
• Theo dõi thân nhiệt: Khi trẻ sốt cao trên 38.5 độ C, cần đưa đến bệnh viện để được hạ sốt và điều trị kịp thời.
• Bổ sung dinh dưỡng: Mẹ nên cho trẻ bú nhiều cữ nhỏ trong ngày để đảm bảo năng lượng và nước.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ: Thường xuyên lau dọn, tránh khói bụi và người đang mắc bệnh tiếp xúc với trẻ em.

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã nhấn mạnh thêm, phòng bệnh viêm đường hô hấp cấp chính là cách cha mẹ thể hiện tình yêu và trách nhiệm trong giáo dục trẻ thơ. Khi mẹ và bé được chăm sóc toàn diện về dinh dưỡng, môi trường và tinh thần, khả năng miễn dịch tự nhiên của trẻ sẽ phát triển bền vững hơn.

Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?

Trẻ cần được thăm khám khẩn cấp nếu xuất hiện các dấu hiệu:

• Sốt cao không hạ, thở nhanh, rút lõm lồng ngực
• Tím tái môi, li bì, co giật hoặc bỏ bú
• Có biểu hiện mất nước, nôn liên tục

Điều trị sớm và đúng cách giúp bảo vệ sức khỏe mẹ và bé, giảm thiểu biến chứng đồng thời tạo điều kiện để trẻ phục hồi thể trạng nhanh chóng.

Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh là căn bệnh phổ biến nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu cha mẹ hiểu đúng và hành động sớm. Việc kết hợp giữa kiến thức y học, chăm sóc khoa học và giáo dục trẻ thơ từ sớm sẽ giúp nâng cao chất lượng sức khỏe mẹ và bé, xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ.