Tưa lưỡi ở trẻ sơ sinh – vấn đề nhỏ nhưng không nên xem nhẹ

Trong hành trình nuôi con, không ít bà mẹ lo lắng khi thấy lưỡi bé phủ trắng và bỏ bú. Đây chính là dấu hiệu tưa lưỡi – bệnh nấm miệng phổ biến ở trẻ sơ sinh. Dù không quá nguy hiểm, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, bệnh có thể ảnh hưởng tới sức khỏe Mẹ và Bé, gây khó bú, đau rát miệng, thậm chí lan xuống họng và hệ tiêu hóa.

Tưa lưỡi là gì? Nguyên nhân nào khiến trẻ mắc bệnh?

Tưa lưỡi (nấm lưỡi) là tình trạng niêm mạc miệng, lưỡi, họng bị nhiễm nấm Candida albicans. Trẻ sẽ xuất hiện các mảng trắng bám chặt trên lưỡi, khó lau sạch và dễ chảy máu khi cọ xát.

Bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, do hệ miễn dịch còn yếu hoặc do lây nhiễm từ mẹ trong lúc sinh hoặc bú mẹ.

Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

Mẹ bị nấm vú trong thời gian cho con bú;
Dùng kháng sinh, corticoid kéo dài khiến hệ vi sinh bị rối loạn;
Trẻ bị khô miệng, suy giảm miễn dịch bẩm sinh;
Vệ sinh miệng không đúng cách, núm ti hoặc bình sữa không được tiệt trùng kỹ.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã – chuyên gia Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh, tưa lưỡi là biểu hiện của sự mất cân bằng vi sinh trong khoang miệng. Phụ huynh không nên coi nhẹ tình trạng này, bởi nếu kéo dài, trẻ có thể bị viêm nhiễm lan rộng xuống hầu họng, ảnh hưởng đến hấp thu dinh dưỡng và phát triển thể chất.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị tưa lưỡi

Tưa lưỡi dễ nhận thấy bằng mắt thường. Mẹ có thể nhận biết qua một số biểu hiện sau:

Lưỡi, niêm mạc má, vòm họng xuất hiện mảng trắng đục, bám chặt;
Trẻ bỏ bú, quấy khóc, khó chịu khi bú do đau rát miệng;
Hơi thở có mùi nhẹ, nước bọt đặc và nhiều hơn bình thường;
Trường hợp nặng, nấm có thể lan xuống họng, gây sốt nhẹ hoặc viêm họng.

Nếu thấy trẻ có các biểu hiện này, phụ huynh không nên tự ý cậy hoặc lau mạnh vì có thể khiến miệng trẻ chảy máu và nhiễm khuẩn nặng hơn.

Cách xử lý tưa lưỡi tại nhà – hướng dẫn chi tiết cho Mẹ và Bé

Vệ sinh và đánh tưa lưỡi nhẹ nhàng

Ở mức độ nhẹ, tưa lưỡi có thể cải thiện bằng cách vệ sinh miệng đúng cách. Mẹ nên rửa tay sạch, dùng miếng gạc mềm quấn quanh ngón tay, nhúng vào nước muối sinh lý 0,9% hoặc dung dịch Nystatin pha loãng, rồi nhẹ nhàng lau lưỡi và khoang miệng cho bé.

Lưu ý:

Lau từ trong ra ngoài, tránh đưa tay quá sâu;
Không cậy mạnh, không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi;
Nên rơ lưỡi 4 lần/ngày, nhất là trước khi ăn 30 phút;
Giữ sạch núm ti, bình sữa và vệ sinh vú mẹ thường xuyên.

Việc “đánh tưa lưỡi” đúng cách giúp bé dễ chịu, bú tốt và ngăn ngừa nấm lây lan. Tuy nhiên, nếu sau 3–5 ngày không cải thiện, nên đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám.

Điều trị bằng thuốc kháng nấm khi cần thiết

Khi tưa lưỡi nặng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng nấm dạng rơ miệng hoặc uống, tùy tình trạng bệnh:

Nystatin: an toàn cho trẻ sơ sinh, dùng trong 7 ngày liên tục;
Miconazol gel 2%: bôi tại chỗ, chống nhiều loại nấm;
Trường hợp nặng, có thể kết hợp fluconazol hoặc itraconazol đường uống.

Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hay áp dụng mẹo dân gian (như dùng chanh, mật ong, nước lá trầu) vì có thể gây bỏng niêm mạc miệng trẻ.

Theo Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, việc sử dụng thuốc kháng nấm phải được giám sát y tế. Phụ huynh cần hiểu rằng thuốc dùng cho trẻ sơ sinh đòi hỏi liều lượng chính xác, tránh tình trạng kháng thuốc hoặc ngộ độc gan. Ngoài ra, điều trị cần kết hợp chăm sóc vệ sinh miệng đúng cách để đạt hiệu quả bền vững.

Phòng ngừa tưa lưỡi

Để hạn chế tái phát, các mẹ nên chú trọng giáo dục trẻ thơ từ sớm về vệ sinh răng miệng (với trẻ lớn hơn), đồng thời duy trì môi trường miệng sạch khuẩn. Một số biện pháp hữu ích gồm:

Vệ sinh núm ti, bình sữa, đồ chơi miệng của bé hàng ngày bằng nước sôi hoặc máy tiệt trùng;
Giữ miệng mẹ sạch sẽ trước và sau khi cho con bú;
Tăng cường hệ miễn dịch cho bé bằng sữa mẹ, thực phẩm giàu vitamin C, kẽm, lợi khuẩn;
Không để trẻ bú sữa khi đang nằm ngủ vì dễ làm ứ đọng nấm men trong khoang miệng;
Đưa bé đi khám định kỳ để kiểm tra răng miệng và phát hiện sớm bất thường.

Ngoài ra, mẹ cần giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng – bởi sức khỏe Mẹ và Bé luôn có mối liên hệ mật thiết. Khi mẹ khỏe mạnh, nguồn sữa và kháng thể truyền sang con cũng tốt hơn, giúp bé chống lại nấm và vi khuẩn hiệu quả.

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?

Hãy nhanh chóng đưa bé đến cơ sở y tế khi:

Mảng trắng lan nhanh hoặc bé bỏ bú hoàn toàn;
Xuất hiện sốt, ho, viêm họng;
Tưa tái phát nhiều lần dù đã điều trị;
Mẹ đang bị nấm vú hoặc viêm đầu ti, vì có thể lây nhiễm chéo.

Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ thăm khám, xác định mức độ nhiễm nấm và chỉ định phác đồ phù hợp cho cả mẹ và bé, đảm bảo điều trị dứt điểm, ngăn tái phát.

Tưa lưỡi là bệnh phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhưng nếu xử lý sai cách có thể gây tổn thương miệng, nhiễm trùng, ảnh hưởng đến ăn uống và phát triển của trẻ. Các bậc cha mẹ cần trang bị kiến thức đúng về sức khỏe Mẹ và Bé, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, vệ sinh miệng đúng cách và theo dõi sát tình trạng của trẻ. Một chút cẩn trọng hôm nay chính là nền tảng cho giáo dục trẻ thơ toàn diện và giúp bé lớn lên khỏe mạnh, tự tin.

CHUYÊN MỤC