Cảnh giác với bệnh tiểu đường type 1 ở trẻ em
Số trẻ em bị bệnh tiểu đường tại Việt Nam đang có xu hướng tăng và đặc biệt khó điều trị. Bệnh tiểu đường ở trẻ thường là type 1, chiếm khoảng 90% tổng số ca. Nguyên nhân chủ yếu là di truyền, rối loạn sản xuất insulin hoặc rối loạn bẩm sinh trong cơ chế tổng hợp insulin.
1. Dấu hiệu nào nhận biết của bệnh tiểu đường ở trẻ em
Cô Trương Thị Thanh Nga, chuyên gia, giảng viên Cao đẳng điều dưỡng tphcm – trường Cao đẳng Y Dược Tp Hồ Chí Minh chia sẻ:
Bệnh tiểu đường là một rối loạn chuyển hóa carbohydrate, đặc trưng bởi mức đường trong máu cao do thiếu insulin hoặc khả năng insulin hoạt động kém, hoặc cả hai.
Bệnh tiểu đường ở trẻ em thường có yếu tố di truyền và liên quan đến viêm tự miễn của tuyến Langerhans trong tụy, thường xuất hiện ở độ tuổi từ 10 đến 14. Bệnh tiểu đường ở trẻ em là loại bệnh phụ thuộc vào insulin (type 1), và điều trị bằng insulin là không thể thiếu để duy trì sự sống cho trẻ nhỏ.
Các dấu hiệu phổ biến của bệnh tiểu đường ở trẻ em bao gồm bắt đầu đột ngột và cấp tính, như tiểu nhiều, uống nước nhiều và cảm thấy mệt mỏi do sự tăng cao của khối lượng chất chuyển hóa. Một số trẻ khác có biểu hiện bệnh tiểu đường phát triển chậm hơn, với bốn triệu chứng chính là tiểu nhiều, uống nước nhiều, ăn nhiều, giảm cân, và mệt mỏi. Trong các trường hợp bệnh tiểu đường phát hiện muộn, trẻ có thể gặp vấn đề giảm thị lực, tăng cân chậm, và phát triển chậm.
Các trẻ mắc bệnh tiểu đường có thể có một hoặc hai trong bốn triệu chứng điển hình này, và đôi khi có thể không có triệu chứng rõ ràng. Do bệnh tiểu đường hiếm gặp ở trẻ em, nó có thể dễ bị nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác có triệu chứng tương tự.
Do đó, cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu này để đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời. Các biểu hiện thường gặp bao gồm:
Khát nước: Trẻ bị tiểu đường thường uống nhiều nước hơn bình thường và không cảm thấy giảm cơn khát.
Mệt mỏi: Trẻ thường cảm thấy mệt mỏi và tình trạng này kéo dài.
Giảm cân: Trẻ có thể giảm cân nhanh chóng mà không rõ nguyên nhân.
Thường xuyên đi tiểu: Trẻ lớn thường phải dùng nhà vệ sinh thường xuyên, còn trẻ nhỏ thường xuyên đái dầm. Đối với sơ sinh, có thể thấy bỉm nặng hơn bình thường.
Đau bụng.
Đau đầu.
Hành vi cư xử khác thường.
2. Chẩn đoán bệnh tiểu đường ở trẻ em
Để xác định bệnh tiểu đường ở trẻ em, như cũng như ở người lớn, cần thực hiện các xét nghiệm để đo nồng độ đường trong máu. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:
Đo nồng độ glucose trong máu ít nhất 2 lần, với các tiêu chuẩn như sau:
Glucose lúc đói ≥ 7,0 mmol/l
HbA1C > 7%
Điện giải máu có thể ổn định hoặc có sự biến đổi.
Đo khí máu có thể thay đổi khi trẻ có rối loạn chuyển hóa thăng bằng kiềm toan.
Kiểm tra dung nạp glucose với liều tối đa không quá 75g glucose:
Trẻ bú mẹ: 1-1.5g/kg cân nặng
Trẻ lớn: 1.75g/kg cân nặng
Đưa glucose pha trong 250ml nước bình thường cho trẻ uống trong 5 phút và đo nồng độ glucose trong máu sau 30 phút, 60 phút và 120 phút.
Kiểm tra kháng thể kháng tế bào tụy: ICA, GAD, IAA.
Kiểm tra đường niệu (+), ceton niệu có thể (+) hoặc (-).
3. Điều trị bệnh tiểu đường ở trẻ em như thế nào
Ban cố vấn truyền thông Cao đẳng Y Dược TPHCM cập nhật:
3.1. Điều trị bệnh tiểu đường ở trẻ em bằng thuốc
Để điều trị bệnh tiểu đường ở trẻ em, sử dụng insulin động vật (lợn hoặc bò) hoặc insulin người (Human insulin). Liều lượng khuyến cáo như sau:
Trẻ nhỏ: 0.2-0.8 đơn vị/kg/ngày
Tiền dậy thì: 0.8-1 đơn vị/kg/ngày
Dậy thì: 1.2-1.5 đơn vị/kg/ngày
Lịch trình sử dụng insulin trong ngày:
Tiêm 2 lần/ngày, sử dụng insulin ngắn và insulin kéo dài: một lần trước bữa ăn sáng và một lần trước bữa ăn tối.
Trong một số trường hợp đặc biệt, có thể cần phải tiêm 3 mũi/ngày.
Liều lượng tiêm buổi sáng là 2/3 tổng liều trong ngày.
Liều lượng tiêm buổi chiều là 1/3 tổng liều trong ngày.
Tỷ lệ insulin thường là 1/3 và insulin chậm là 2/3 cho mỗi lần tiêm.
3.2. Chế độ ăn
Để đảm bảo sự phát triển của trẻ, cha mẹ nên cung cấp chế độ ăn phù hợp, không nên áp dụng chế độ ăn kiêng như người lớn. Các thành phần dinh dưỡng nên được phân bố như sau trong ngày:
Tinh bột chiếm 55-60% calo trong ngày.
Protein cung cấp từ 12-20% calo trong ngày.
Lipid nên chiếm dưới 30% calo trong ngày.
3.3. Theo dõi điều trị tiểu đường ở trẻ em
Trong năm đầu, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám định kỳ 3 tháng/lần và tiến hành xét nghiệm đường máu 4 lần/ngày.
Từ 2-5 năm, trẻ cần được khám định kỳ 3-6 tháng/lần, thực hiện kiểm tra đường máu 4 lần/ngày, và định kỳ kiểm tra HbA1C, cholesterol máu.
Sau 5 năm điều trị, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám định kỳ 6 tháng/lần, tiến hành kiểm tra đường máu 4 lần/ngày, và định kỳ kiểm tra các chỉ số khác như HbA1C, cholesterol, triglyceride, ure, creatinine, microalbumin niệu. Ngoài ra, cần kiểm tra thị lực và soi đáy mắt.
Cha mẹ cần tự kiểm tra đường máu và đường niệu cho trẻ khi nhận thấy các dấu hiệu như đái nhiều, mệt mỏi. Hàng tuần, nên thực hiện kiểm tra đường máu 4 lần/ngày vào ngày nghỉ cuối tuần.
4. Phòng bệnh tiểu đường ở trẻ em
Để phòng bệnh tiểu đường ở trẻ em, bạn cần áp dụng chế độ ăn uống hợp lý như sau:
Hạn chế đồ ngọt và các loại thực phẩm giàu chất béo như đồ ăn nhanh, đồ chiên xào, lòng đỏ trứng gà, thịt mỡ, các phủ tạng động vật.
Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh, hoa quả và đạm trong khẩu phần ăn của trẻ.
Khuyến khích trẻ vận động thường xuyên, tham gia các hoạt động vui chơi và thể dục ngoài trời như chạy bộ, đá bóng, bóng chuyền, bóng rổ.
Bệnh tiểu đường có thể ảnh hưởng đến trẻ em và gây ra những biến chứng nguy hiểm, đòi hỏi sự nỗ lực của cả gia đình trong việc điều trị. Do đó, khi phát hiện dấu hiệu của bệnh, cha mẹ cần đưa trẻ đến các trung tâm y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Cập nhật thông tin hữu ích tại giaoductretho.net về chăm sóc cho bé
