Chàm eczema ở trẻ sơ sinh: Căn bệnh viêm da phổ biến khiến nhiều cha mẹ lo lắng
Chàm eczema là một trong những bệnh viêm da phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh, thường khởi phát trong vài tháng đầu đời và có thể kéo dài dai dẳng nếu không được chăm sóc đúng cách. Dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, song bệnh có thể khiến trẻ ngứa ngáy, quấy khóc, ngủ kém và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của trẻ.
Chàm eczema là gì?
Chàm eczema (hay còn gọi là viêm da dị ứng) là tình trạng viêm da mạn tính, thường khởi phát bằng những mảng da đỏ, khô, bong vảy, sau đó có thể rỉ dịch và đóng mài. Ở trẻ sơ sinh, bệnh thường xuất hiện đầu tiên ở vùng má, trán, cằm hoặc cổ, sau đó có thể lan rộng ra tay, chân và toàn thân.
Trong giai đoạn đầu, da trẻ có thể nổi ban đỏ, sần sùi như da gà, ngứa nhiều và xuất hiện các mụn nước nhỏ. Khi trẻ gãi, các mụn nước vỡ ra, gây chảy dịch và dễ nhiễm khuẩn thứ phát. Bệnh thường tiến triển thành từng đợt: tái phát khi thời tiết thay đổi, khi trẻ bị sốt hoặc khi tiếp xúc với dị nguyên.
TS. Nguyễn Xuân Xã – giảng viên Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh phân tích: “Chàm eczema ở trẻ sơ sinh là bệnh cơ địa, nghĩa là có yếu tố di truyền và miễn dịch bẩm sinh. Tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu cha mẹ hiểu đúng về cơ chế bệnh và chăm sóc đúng cách, có thể kiểm soát tốt triệu chứng, giúp da trẻ phục hồi nhanh và hạn chế tái phát”.
Theo thống kê, khoảng 95% trẻ mắc chàm eczema sẽ giảm dần triệu chứng sau 2 tuổi, chỉ khoảng 5% chuyển thành viêm da cơ địa mạn tính ở trẻ lớn.
Nguyên nhân gây chàm eczema ở trẻ sơ sinh
1. Ảnh hưởng từ chế độ dinh dưỡng của mẹ
Trong giai đoạn trẻ bú mẹ hoàn toàn, thực phẩm mẹ ăn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe da của bé. Một số loại thực phẩm như hải sản (tôm, cua, cá biển), trứng gà, đậu phộng, sữa bò, đồ cay hoặc thực phẩm chiên rán nhiều dầu mỡ có thể kích thích phản ứng dị ứng ở trẻ thông qua sữa mẹ.
Khi protein dị ứng đi vào sữa mẹ, trẻ bú vào có thể bị phản ứng viêm da. Đó là lý do tại sao nhiều trẻ bú mẹ hoàn toàn vẫn bị chàm eczema dù chưa ăn dặm. Trong giai đoạn này, mẹ nên duy trì chế độ ăn thanh đạm, hạn chế thực phẩm dễ gây dị ứng để đảm bảo sức khỏe Mẹ và Bé.
2. Hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện
Làn da trẻ sơ sinh rất mỏng, tuyến bã nhờn và hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, vì vậy khả năng bảo vệ da trước các yếu tố kích ứng còn yếu. Hàng rào biểu bì dễ bị phá vỡ, tạo điều kiện cho các chất gây dị ứng, vi khuẩn hoặc nấm men xâm nhập.
Theo các nghiên cứu da liễu nhi khoa, hơn 60% trẻ bị eczema có hệ miễn dịch yếu hoặc có tiền sử gia đình bị dị ứng, như hen phế quản, viêm mũi dị ứng hoặc mề đay. Do đó, yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của eczema ở trẻ.
3. Vệ sinh và chăm sóc da chưa đúng cách
Việc không vệ sinh da sạch sẽ hoặc sử dụng sản phẩm tắm gội không phù hợp có thể làm nặng thêm tình trạng viêm da. Nhiều cha mẹ có thói quen tắm cho trẻ bằng nước quá nóng hoặc dùng xà phòng chứa hương liệu mạnh, khiến da bé bị khô, mất cân bằng pH và dễ viêm nhiễm.
Các vùng da có nếp gấp như cổ, khuỷu tay, nách, bẹn, thường giữ ẩm và tích tụ vi khuẩn, nấm da nếu không được làm sạch kỹ, từ đó gây viêm nhiễm thứ phát.
4. Tác động từ hóa chất giặt tẩy và môi trường sống
Trẻ sơ sinh có làn da nhạy cảm, dễ kích ứng với nước giặt, nước xả vải, nước rửa bình hoặc dung dịch vệ sinh có hương liệu mạnh. Các chất hoạt động bề mặt và hương tổng hợp có thể bám lại trên quần áo, khăn tắm, thấm vào da gây ngứa và mẩn đỏ.
Ngoài ra, môi trường khô hanh, bụi mịn hoặc không khí ô nhiễm cũng làm tăng nguy cơ bùng phát eczema. Việc sống trong phòng điều hòa quá lâu khiến da mất độ ẩm, dễ khô và nứt nẻ.
5. Không điều trị sớm và đúng cách
Nhiều cha mẹ nhầm lẫn eczema với rôm sảy hoặc hăm tã, nên chủ quan không đưa trẻ đi khám sớm. Một số trường hợp còn sử dụng thuốc bôi chứa corticoid mạnh hoặc mẹo dân gian (như đắp lá, tắm nước muối) gây tổn thương nặng hơn cho da bé.
Khi da bị trầy xước, tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) có thể phát triển mạnh, gây bội nhiễm, chảy dịch, rỉ mủ và làm bệnh lan rộng. Trẻ có thể sốt, sưng viêm da, thậm chí nhiễm trùng nặng nếu không được điều trị kịp thời.
Cách chăm sóc và phòng ngừa chàm eczema ở trẻ sơ sinh
Để kiểm soát bệnh hiệu quả, việc chăm sóc da hàng ngày đóng vai trò then chốt. Các chuyên gia khuyến nghị phụ huynh nên:
- Giữ vệ sinh da sạch sẽ: Tắm cho trẻ bằng nước ấm vừa phải, không quá 10 phút/lần. Dùng sữa tắm dành riêng cho trẻ sơ sinh, không chứa cồn, hương liệu hoặc xà phòng.
- Dưỡng ẩm thường xuyên: Thoa kem dưỡng ẩm không mùi 2–3 lần/ngày, đặc biệt sau khi tắm, giúp phục hồi hàng rào bảo vệ da.
- Chọn quần áo cotton mềm, thoáng khí, tránh len hoặc sợi tổng hợp.
- Giặt đồ bằng nước giặt chuyên biệt cho trẻ sơ sinh, không dùng nước xả có hương liệu mạnh.
- Cắt móng tay thường xuyên, tránh để trẻ gãi gây trầy da và nhiễm khuẩn.
- Theo dõi chế độ ăn của mẹ (với trẻ bú mẹ) hoặc loại sữa công thức (với trẻ bú bình), loại bỏ thực phẩm dễ gây dị ứng.
- Giữ môi trường sống sạch, độ ẩm ổn định, tránh bụi và nấm mốc.
Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn khuyến nghị cha mẹ cần kiên trì điều trị và theo dõi định kỳ với bác sĩ da liễu nhi khoa. Bệnh eczema không thể khỏi ngay nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát. Việc kết hợp giữa điều trị y khoa và chăm sóc da đúng cách là chìa khóa giúp trẻ khỏe mạnh, giảm ngứa, ngủ ngon và phát triển tốt.
Chàm eczema là bệnh viêm da phổ biến ở trẻ sơ sinh, gắn liền với yếu tố cơ địa và môi trường sống. Tuy không gây nguy hiểm nghiêm trọng, song bệnh ảnh hưởng lớn đến sức khỏe Mẹ và Bé, đặc biệt khi khiến trẻ quấy khóc, mất ngủ và dễ nhiễm trùng da.
Hiểu rõ nguyên nhân, phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách sẽ giúp cha mẹ chủ động phòng ngừa và kiểm soát eczema cho con, đảm bảo làn da khỏe mạnh, mịn màng ngay từ những năm tháng đầu đời.
