Chứng mất ngôn ngữ Aphasia: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Chứng mất ngôn ngữ (Aphasia) là rối loạn ngôn ngữ do tổn thương não, khiến người bệnh khó nói, nghe, đọc, viết. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách có thể giúp cải thiện chất lượng sống.
Chứng mất ngôn ngữ là gì?
Chứng mất ngôn ngữ, hay Aphasia, còn gọi là vong ngôn hoặc thất ngôn, là tình trạng suy giảm khả năng sử dụng và hiểu ngôn ngữ. Người bệnh gặp khó khăn khi diễn đạt, nghe hiểu, viết hoặc đọc, dù trí tuệ và ý thức vẫn bình thường.
Đây là một dạng rối loạn ngôn ngữ đặc biệt, ảnh hưởng đến cả người lớn và trẻ em, song phổ biến nhất ở người trưởng thành, đặc biệt sau các cơn đột quỵ. Chứng bệnh này khiến giao tiếp trở thành thử thách, tác động mạnh đến sức khỏe tinh thần và chất lượng sống.
Triệu chứng điển hình của chứng mất ngôn ngữ
Triệu chứng của Aphasia thay đổi tùy vị trí não bị tổn thương. Người bệnh có thể nói trôi chảy nhưng không hiểu nội dung đối thoại, hoặc hiểu tốt nhưng diễn đạt vụng về, ngắt quãng. Một số trường hợp mất hẳn khả năng giao tiếp bằng lời, chỉ có thể dựa vào cử chỉ.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã – giảng viên Trường Đại học Lương Thế Vinh, việc sớm nhận diện các dấu hiệu như nói lặp, trả lời không khớp câu hỏi hay mất khả năng gọi tên đồ vật là chìa khóa để chẩn đoán kịp thời và điều trị hiệu quả hơn.
Nguyên nhân dẫn đến chứng mất ngôn ngữ
Nguyên nhân phổ biến nhất là tai biến mạch máu não. Khi dòng máu lên não bị tắc nghẽn hoặc vỡ mạch, vùng não điều khiển ngôn ngữ bị hoại tử, gây suy giảm khả năng giao tiếp.
Ngoài ra, chấn thương sọ não, khối u, viêm nhiễm não hoặc bệnh thoái hóa thần kinh cũng có thể dẫn đến mất ngôn ngữ tiến triển. Một số trường hợp tạm thời xuất hiện sau đau nửa đầu, động kinh hay thiếu máu não thoáng qua (TIA).
Chẩn đoán và phương pháp điều trị
Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường kiểm tra khả năng nói, nghe, đọc, viết và kết hợp hình ảnh học như MRI hoặc CT não.
Trong điều trị, liệu pháp ngôn ngữ đóng vai trò trọng tâm. Người bệnh cần luyện nói, luyện trí nhớ và có sự đồng hành kiên nhẫn từ gia đình. Những bài tập ngôn ngữ đơn giản, cùng với môi trường giao tiếp tích cực, có thể cải thiện dần khả năng của bệnh nhân.
Theo giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, hiệu quả phục hồi sẽ cao hơn nếu bệnh nhân kết hợp điều trị y tế với chế độ sinh hoạt khoa học: ngủ đủ giấc, duy trì dinh dưỡng lành mạnh và luyện tập thể dục nhẹ nhàng để tăng tuần hoàn máu não.
Có thể phòng ngừa Aphasia không?
Không có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối, nhưng có thể giảm nguy cơ bằng cách kiểm soát các bệnh nền như cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao. Việc duy trì lối sống lành mạnh, hạn chế thuốc lá, rượu bia và khám sức khỏe định kỳ cũng góp phần bảo vệ hệ thần kinh trung ương.
Chứng mất ngôn ngữ (Aphasia) là rối loạn ngôn ngữ phức tạp, thường xuất phát từ tổn thương não. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp mà còn tác động sâu sắc đến sức khỏe tinh thần và đời sống xã hội. Dù điều trị kéo dài và đòi hỏi nhiều nỗ lực, nhưng với sự kiên nhẫn, hỗ trợ từ gia đình và can thiệp y tế kịp thời, bệnh nhân hoàn toàn có thể cải thiện đáng kể khả năng giao tiếp.
